اصول ایمنی در محیط کار خود را بدانید (4)
كلمهی خانهداری در ذهن بعضیها به معنای تمیز كردن زمین و سطوح منزل و گردگیری و مرتبكردن وسایل خانه است. اما در محیط كار، این كلمه معنای گسترده تری دارد. خانهداری در زمینهی اصول ایمنی و ایمنسازی محیط كار از اهمیت ویژهای برخوردار است. این كار میتواند به جلوگیری از بروز مصدومیتها و بهبود بهرهوری و روحیهی كاركنان كمك كند و علاوه بر این طبق گفتهی كری گری (Cary Gray)، مشاور ایمنی ادارهی پرداخت غرامت كاركنان ایالت اوهایو، می تواند تأثیر مثبتی بر روی میهمانان و بازدیدكنندگان بگذارد. همچنین خانهداری به كارفرماها كمك میكند كه متحمل جرائم عدم انطباق نشوند.
چنین فعالیتهایی كه به فرآیندهای مربوط به ایمنی و بهداشت محیط كار اختصاص پیدا میكند، چه در دفاتر سنتی و چه محیطهای صنعتی از جمله كارخانهها، كارگاهها و مراكز تولیدی كاربرد داشته و با چالشهای خاصی از جمله مواد خطرناك، گرد و غبار قابل احتراق و سایر مواد قابل اشتعال رو به رو است. كارشناسان عقیده دارند كه در همهی برنامههای ایمنی محیطهای كار، می بایست فعالیتهای بهداشتی و ایمنی، و در یك كلمه «خانهداری» را در برنامههای خود داشته باشند و هر یك از كاركنان باید به نوبه خود نقشی در آن ایفا نمایند. از طرف دیگر، فعالیتهای ایمنی و بهداشتی در محیط كار به تعهد مدیریتی نیازمند است تا كاركنان به اهمیت آن پی ببرند. در ذیل ۱۱ نكته برای انجام موثر این فعالیتها اشاره خواهیم كرد.
۱. از وقوع لغزش و سقوط جلوگیری كنید.
جلوگیری از وقوع لغزش و سقوط از جمله فعالیتهای ایمنی و بهداشت محیط كار است. طبق آمار مركز آمار كارگران در سال ۲۰۱۳، سقوط و لغزش دومین عامل جراحات یا بیماریهای غیركشندهی محیط كار بوده است. بر اساس استاندارد سطوح (1910.22(a)) ادارهی ایمنی و بهداشت محیط كار آمریكا (OSHA)، همهی محیطهای كار باید تمیز و منظم و كاملا بهداشتی نگه داشته شوند. این قانون شامل معابر، انبارها و اتاقهای خدمات است. كف زمین باید خشك و تمیز بوده و در جایی كه فرایندهای خیس انجام میشود، حتما باید زهكشی وجود داشته باشد.
به گفتهی فرد نورتون (Fred Norton)، مدیر بخش ارگونومی و فناوریهای تولید مركز خدمات كنترل ریسك بیمهی لیبرتی میوچوآل (Liberty Mutual) در كالیفرنیا، كارفرماها باید مواد كافی و مناسبی برای ساخت كف زمین (مثلا سیمان، كاشی سرامیك یا مواد دیگر) با توجه به شرایط محیط كاری و میزان استقامت این مواد در این شرایط انتخاب كنند. سپس باید رویههای توسعه و اجرای فعالیتهای ایمنی و بهداشتی محیط كار را با استفاده از روشهای مناسب شستشو ایجاد نمایند.
نورتون میگوید: «در خصوص چیزهایی مثل روغن و گریس اگر از برنامههای شستوشوی درستی استفاده نشود، مثلا تنها با شستن كف، به جای از بین بردن روغن و گریس اكتفا شود، لغزندگی به جاهای دیگر پخش خواهد شد». برای جلوگیری از وقوع لغزش و سقوط، مركز ایمنی و بهداشت محیط كار كانادا (CCOHS) موارد زیر را پیشنهاد میدهد:
- گزارش دادن و پاك نمودن قطرهها و چكهها
- خالی نگه داشتن راهروها و خروجیها از اقلام موجود در محیط كار
- نصب آینه و علائم هشدار در نقاط كور
- ترمیم یا تعویض كفپوش فرسوده، آسیبدیده و پاره شده
- استفاده از قطرهگیر و محافظ
علاوه بر این، بر اساس نظر OSHA، استفاده از پادری، پلتفرم، كفپوشهای كاذب یا سایر كفپوشهای خشككن در جاهایی كه میتوانند كمككننده باشند، بسیار مفید است. زمین محیط كار باید خالی از میخهای نیمه كوبیده، خردههای چوب و فلز یا سایر مواد و تختههای سوراخ و لق باشد. گری بیان می كند كه كارفرماها باید به خطرات لغزش مورد بررسی قرار دهند و كاركنان را تشویق نمایند كه بر روی كارهایی تمركز كنند كه در نزدیكیشان است.
۲. خطرات آتشسوزی را برطرف نمائید.
رفع خطرات آتشسوزی از جمله فعالیتهای ایمنی و بهداشت محیط كار محسوب میشود. كاركنان وظیفه دارند كه از جمع شدن مواد قابلاشتعال غیرضروری جلوگیری كنند. بر اساس استاندارد مواد خطرناك (1910.160) OSHA، زبالههای قابلاشتعال باید در محفظههایی مخصوص جمعآوری شده و روزانه دفع شوند. شورای ایمنی ملی آمریكا، در دستورالعمل ایمنی سرپرستان به تدابیر پیشگیرانهی زیر در خصوص حفظ ایمنی در برابر آتشسوزی اشاره میكند:
- مواد قابلاشتعال را تنها به مقدار مورد نیاز در محیط كار نگهداری كنید. وقتی نیازی به این مواد نباشد، باید آنها را به یك انبار ایمن انتقال دهید.
- مواد قابلاشتعال و زودسوز را در محلی مشخص و دور از منابع احتراق نگهداری كنید.
- از آلوده شدن لباس خود با مایعات قابلاشتعال جلوگیری كنید. در صورت وقوع این اتفاق، لباسهای خود را تعویض نمایید.
- نباید هیچ مانعی در راهروها و دربهای خروج اضطراری وجود داشته باشد. دربهای منتهی به راهپلهها باید بسته نگه داشته شوند. از انباشتن كالاها یا اقلام در راهپلهها اجتناب كنید.
مواد اولیه را حداقل ۴۶ سانتیمتر از آبپاشهای خودكار، كپسولهای آتشنشانی و كنترلكنندههای آبپاشها دور نگه دارید. وجود فاصلهی ۴۶ سانتیمتری لازم و ضروری است اما فاصلهای بین ۶۱ تا ۹۲ سانتیمتری توصیه میشود. مواد انباشته تا سقف باید یك فاصلهی ۹۲ سانتیمتری را حفظ كنند. اگر این میزان انباشت بیش از ۴۵۷ سانتیمتر ارتفاع داشته باشد، فاصله تا سقف باید ۲ برابر شود. دستورالعملهای اجرایی از جمله دستورالعمل ایمنی (Life Safety Code) و ANSI/NFPA 101-2009 باید چك شوند. خطرات موجود در محیطهای الكتریكی حتما باید گزارش و دستوراتی برای رفع آن صادر شود.
۳. میزان گرد و غبار را كنترل كنید.
كنترل میزان گرد و غبار از فعالیتهای ایمنی و بهداشت محیط كار به حساب میآید. بر اساس نظر اتحادیهی ملی محافظت در برابر آتش، انباشتگی بیش از ۱/۳۲ گرد و غبار در هر اینچ یا ۰/۸ میلیمتر كه باعث پوشیدگی حداقل ۵ درصد سطح اتاق میشود میتواند منجر به انفجاری شدید گردد. این انباشتگی گرد و غبار به ضخامت یك سكه یا گیرهی كاغذ است. به گفتهی گری، یك متخصص بهداشت صنعتی باید محیط كار را در برابر خطرات احتمالی مرتبط با كیفیت هوا و گرد و غبار تست كند.
استاندارد NFPA 654 كه استاندارد پیشگیری از آتشسوزی و انفجار گرد و غبار است، بر شناسایی نواحی خطرناك، كنترل گرد و غبار و فعالیتهای ایمنی و بهداشتی تاكید مینماید. این استاندارد بیان میكند كه مكش گرد و غبار روشی مطلوب برای تمیز كردن است. تی كشیدن و با آب شستن هم میتواند از گزینههای مطلوب باشد. استفاده از پمپهای باد نیز برای سطوح ناایمن یا غیرقابلدسترس مجاز خواهد بود. به نظر مركز ایمنی و بهداشت محیط كار كانادا (CCOHS)، مكندههای صنعتی میتوانند دیوارها، سقفها، ماشینآلات و سایر مكانها را تمیز كنند.
استیو آرنهولز (Steve Ahrenholz)، متخصص ارشد بهداشت صنعتی بخش نظارت، ارزیابی خطر و تحقیقات اتحادیهی ملی ایمنی و بهداشت محیط كار آمریكا (NIOSH)، میگوید: «شما یا باید از روشهای مرطوب استفاده كنید یا سیستمهای مكش كارآمد داشته باشید. نباید از یك جاروبرقی معمولی یا پمپ باد استفاده كنید چرا كه استفاده از آنها باعث معلق شدن مجدد گرد و غبار و پخش شدن آن در محیط كار میشود».
۴. از جاری شدن مواد در محیط كار جلوگیری كنید.
جلوگیری از جاری شدن مواد در محیط كار به منظور حفظ اصول ایمنی و بهداشت محیط كار ضروری است. زیرپاییهای محیط كار، كه میتواند پارچهای یا چسبناك باشد، باید تمیز باشند و بهخوبی نگهداری شوند. به گفتهی گری، این كار از ترشح مواد خطرناك به سایر جاها جلوگیری میكند. همهی زیرپاییها را بررسی كنید تا اطمینان حاصل نمایید كه مواد خطرناك از طریق آنها به جاهای دیگر انتقال پیدا نمیكند.
علاوه بر این، به نظر نورتون، برای جلوگیری از انتقال آلودگی به پروتكلهای پاكسازی جداگانه برای هر مكان نیاز است. برای مثال، هرگز نباید از همان كفشویی كه در یك جا برای پاك كردن روغن استفاده شده در جای دیگر استفاده نمود. به گفتهی گری، اگر مواد، سمی باشند، ممكن است به تست بهداشت صنعتی، تغییر لباس كار و استحمام نیاز شود. آرنهولز میگوید: «كاركنانی كه با مواد سمی سر و كار دارند نباید با لباس كار به خانه بروند».
۵. از ریختن اشیاء جلوگیری به عمل آورید.
جلوگیری از ریختن اشیا از فعالیتهای مربوط به ایمنی و بهداشت محیط كار است. گری اشاره دارد كه محافظهایی مثل تخته محافظ، ریل محافظ یا روكش میتوانند از ریختن اشیاء بر روی كاركنان یا تجهیزات جلوگیری كنند. به نظر پائول اریكو (Paul Errico)، مشاور ایمنی، سایر راهكارها عبارتند از:
- از جعبهی انباشت استفاده كنید.
- مواد و ابزار را درست روی میز قرار دهید.
- اشیاء سنگین را در قفسههای پایین بگذارید.
- تجهیزات را دور از لبهی میز قرار دهید.
- از انباشتن اشیاء در جاهایی كه محل عبور كاركنان است خودداری كنید.
نورتون میگوید: «برای محیط كار اصول ایمنی در ذهن خود طرح كنید كه كاركنان هنگام رفتوآمد در معرض خطر قرار نگیرند.»
۶. بههمریختگیها را مرتب نمایید.
مرتب كردن بههمریختگیها از جمله فعالیتهای اصول ایمنی و بهداشت محیط كار محسوب میشود. از نظر گری، محیط كار بههمریخته میتواند منجر به مشكلات ارگونومی و مصدومیت شود چرا كه كاركنان فضای كمتری برای حركت دارند. وی میگوید: «وقتی جایی بههمریخته باشد، احتمال مصدومیتهای بریدگی و جراحت بالا میرود. در این صورت شما آنقدر فضا برای راهاندازی درست ایستگاه كاری خود و جابجایی در محیط نخواهید داشت. در این شرایط كاركنان باید هر لحظه برای عبور از جایی به خودشان پیچ و خم بدهند.»
۷. مواد را به درستی انبار كنید.
به درستی انبار نمودن مواد از فعالیتهای اصول ایمنی و بهداشت محیط كار است. بر اساس استاندارد جابجایی، انبار، استفاده و دفع مواد (OSHA (1926.250، در محلهای انبار نباید موادی انباشته شوند كه خطر انفجار، آتشسوزی یا انتشار سم را به همراه دارند. به گفتهی اریكو، اشتباهی كه بعضی از كاركنان مرتكب میشوند این است كه نردبانهای انبار یا سایر اقلام را در كابینتهای برق میگذارند، این كار علاوه بر این كه خلاف قوانین OSHA است، تابلوی برق را مسدود میكند و ممكن است باعث آتشسوزی شود.
او میگوید: «من چنین مشكلی را در محیطهای دیگر هم دیدهام. باعث شگفتی است كه كارفرمایان اصلا به این مشكلات توجهی ندارند. توجه آنها به محیط تولید، محلهای نگهداری، انبار یا سایر مكانهای ذخیرهسازی بسیار اهمیت دارد؛ زیرا همینها هستند كه باعث بروز مشكلات ذخیرهسازی و انبارش میگردند». مواد و تجهیزات استفادهنشده را باید دور از دسترس كاركنان انبار كرد. بر اساس قوانین CCOHS، نباید از محیط كار برای ذخیرهسازی و انبار استفاده كنید. به یاد داشته باشید كه هر چیزی را پس از استفاده، مجددا به جای خود بازگردانید.
۸. از ابزارها و تجهیزات ایمنی شخصی استفاده كنید و آنها را مورد بازرسی قرار دهید.
استفاده از اصول ایمنی شخصی، یكی دیگر از فعالیتهای مربوط به اصول ایمنی و بهداشت محیط كار است. بر طبق مشاهدهی اریكو، بیشتر پروندههای غرامت كاركنان برای كسانی تشكیل شده است كه از اصول ایمنی شخصی هنگام تمیزكاری استفاده نكردهاند و دچار جراحت و مصدومیت شدهاند.
گری میگوید: «هنگام تمیزكاری محیط كار، از تجهیزات ایمنی شخصی مثل كفشهای جلوبسته و عینك ایمنی استفاده كنید. با توجه به ریسكها و خطرات ممكن، در مورد نوع لباس ایمنی كه باید بپوشید تصمیمگیری نمایید».