استاندارد‌های لباس کار طبق اچ.اس.ای.

لباس کار به طور اصولی و بر طبق الزامات سیستم مدیریت اچ.اس.ای. (HSE) به دو صورت وجود دارد. فرم اول به صورت پیراهن-کاپشن و شلوار (دو تکه) و فرم دوم به صورت سرهمی (یک تکه) که با نام های دیگری چون یکسره، بیلرسوت و کاورال نیز شناخته می شود. استاندارهایی که توسط اچ.اس.ای. در خصوص لباس‌های کار تعریف شده است به طور کلی شامل سه دسته زیر‌ می‌شود:

• نشانه و علائم حک شده روی لباس
• جنس و کیفیت لباس کار
• نام سمت، نوع و رنگ لباس

نشانه های حک شده روی لباس

در خصوص نشانه‌ها و علائم درج شده، لباس کار استفاده شده در محیط‌های کار بر اساس استاندارد اچ.اس.ای. باید موارد زیر را رعایت کرده باشد:

• آرم و نماد شرکت باید مثلث متساوی‌الاضلاع باشد و در صورت نیاز نام شرکت زیر آن قرار گیرد.
• رنگ زمینه نماد باید طوری باشد که بر اساس آن بتوان واحد‌های مختلف را از یکدیگر تشخیص داد.
• اندازه این آرم مثلثی شکل باید تقریباً برابر با 7 سانتیمتر باشد.
• جنس این نشان نیز باید با کیفیت، ثابت و با رنگ‌های مشخص شده در پارچه نقش ببندد.
• محل نصب نماد باید در بالای جیب سمت چپ بالا تنهء لباس باشد.

جنس و کیفیت لباس کار

لباس کار از حیث جنس و کیفیت باید استاندارد‌های زیر، مربوط به اچ.اس.ای. را برآورده کند:

جنس لباس کار بر اساس شرایط کار و الزامات ظاهر لباس باید از نظر مقاومت در مقابل چروک و عدم تولید الکتریسیته ساکن از کیفیت خوبی برخوردار باشد. بدین منظور باید پارچه به کار رفته دارای ترکیب 70 درصد پنبه و 30 درصد پلی‌استر بوده و با وزنی بین 320 تا 420 گرم بر مترمکعب باشد. این ترکیبات و درصد وزنی با توجه به شرایط اقلیمی و فصول مختلف در نظر گرفته خواهد شد. در شرایطی که احتمال تماس با آتش و سوخته شدن وجود داشته باشد (مثلاً در اثر ریختن پلیسه و یا تحت تأثیر حرارت زیاد باشد)؛ جنس پارچه می بایست متشکل از 60 درصد پنبه باشد. مثلاً ترکیب پارچه های لباسکارهای صنایع نفت معمولاً ۷۵ درصد پنبه و ۲۵ درصد پلی استر است. پنبه موجب ایجاد تهویه مناسب در لباسکار می شود ضمن اینکه در صورت بروز حادثه به بدن کمترین آسیب را می زند و پلی استر موجب استحکام پارچه و کاهش چروک در لباسکار می شود. ترکیب پارچه های لباسکار های کارکنان فنی واحدها معمولا ۶۵ درصد پلی استر و ۳۵ درصد ویسکوز می باشد. این ترکیب علاوه بر اینکه دارای قیمت اقتصادی می باشد از استحکام مناسبی در برابر نفوذ چربی و گرد و غبار برخوردار است که برای کارکنان صنایع سیمان نیز توصیه می گردد.

به منظور اطمینان از استحکام و مقاومت لباس کار، باید از پارچه با بافت کج‌راه و تراکم بالا (2 تار و یک پود) و نخ چهل دولا از نوع رینگ استفاده شود.

برای دوام بیشتر رنگ لباس کار و جلوگیری از رنگ دادن پارچه و لباس پس از شستشو و همچنین آب رفتن پارچه، باید از رنگ‌های راکتیو در رنگرزی پارچه استفاده گردد.

با انتخاب پارچه مرغوب و اعلاء، به وسیله دوخت مناسب و چرخ‌کاری دوباره محل دوخت‌ها‌، یک لباس کار با کیفیت و مقاوم و مطمئن حاصل کرد.

در تهیه و دوخت لباس طبق الگوهای مناسب، باید لباس کار شکیل و خوش دوخت بوده و در اندازه های استاندارد تهیه شود.

نام سمت و موقعیت آن، نوع و رنگ لباس

طرح و رنگ لباس کارکنان شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف از جمله مهندسان براساس نوع و سمت در واحد‌های مختلف ؛ جهت اعمال کنترل و نظارت بهتر توسط شرکت مربوطه و طبق استاندارد‌های اچ.اس.ای. مشخص‌ می‌شود که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مدیران، روسای شرکت و پروژه، لباس سه تکه شامل کاپشن به رنگ ترجیحاً سرمه‌ای، شلوار به رنگ طوسی و پیراهن به رنگ طوسی روشن.
• مسئول اچ.اس.ای. و کارکنان ایمنی و آتش‌نشانی، کاپشن سرمه‌ای، شلوار به رنگ سرمه‌ای و پیراهن به رنگ سفید.
• روسا، سرپرستان و نوبت‌کاران ارشد عملیاتی، لباس دو تکه، کاپشن و شلوار با رنگ های طوسی.
• سایر کارکنان عملیاتی، لباس کار یکسره (بیلرسوت) به رنگ طوسی.
• سرپرستان کارگاه و مهندسین خدمات فنی، لباس دو تکه کاپشن و شلوار با رنگ زمینهء آبی، یقه، سرآستین و زیپ کاپشن به رنگ سفید.
• کارکنان تدارکات و انبار‌ها، لباس کار دو تکه؛ کاپشن و شلوار با رنگ زمینه آبی، یقه، سرآستین و زیپ کاپشن به رنگ طوسی.
• کارکنان خانم که بنا بر ضرورت در واحد‌های عملیاتی مشغول به کار هستند باید لباس کاری شامل مانتو-شلوار و مقنعه با رنگ‌های قید شده در این دستورالعمل با توجه به واحد مربوطه.
• کلیهء نفرات عملیاتی پیمانکار لباسکار یکسره (بیلرسوت) آبی رنگ؛ آرم و نام شرکت پیمانکار بایستی در پشت لباس کار حک شده باشد.
• پرسنل ایمنی پیمانکار لباسکار یکسره آبی،ازجلیقه به رنگ قرمزکه در پشت و روی آن عبارت ایمنی نوشته شده باشد و نیز از بازوبند ایمنی استفاده نمایند.

انواع لباس کار مهندسی

لباس کار مهندس شامل بخش‌های مختلفی است که هر یک از آن‌ها باید مطابق با استاندارد اچ.اس.ای. باشند. بخش‌های مختلف یک لباس کار شامل موارد زیر‌ می‌شود:

لباس دو تکه بالا تنه و پایین‌تنه (سرهمی یک تکه) که در بالا به طور کامل به الزامات و استاندارد‌های آن اشاره شد.

کلاه، در استفاده از کلاه نیز باید یک سری استاندارد لباس کار مهندسی اچ.اس.ای. را رعایت کرد که رنگ و اندازه مناسب از جمله مهم‌ترین آن‌ها است.

عینک، استفاده از عینک هم ملزم به یک سری الزامات است. عینک‌ها باید سالم باشند و هر سه سال یک بار تعویض گردند.

کفش، این پوشش از لباس کار مهندسی اچ.اس.ای. نیز استاندارهایی برای آن تعریف شده است. کفش از کفی مناسب محیط برخوردار باشد، ارتفاع ساق آن مناسب باشد، مقاومت قسمت پنجه بالا باشد و در نهایت هم راحت و اندازه باشد.

خصوصیات اساسی لباس کار

بدون شک استفاده از لباس‌های کار مهندسی با کیفیت که استاندارد‌های اچ.اس.ای. HSE را برآورده کنند، یکی از مهم‌ترین الزامات محیط‌های کار است. استاندارد‌های زیادی برای این لباس‌ها در نظر گرفته شده است که در بالا به آن‌ها پرداخته شد. خصوصیات اساسی و کلی که بر طبق الزامات سیستم مدیریت اچ.اس.ای. تنظیم شده است عبارت است از:

• لباس کار تهیه شده باید کاملا اندازه و متناسب با فرم بدن باشد.
• کسانی که در مجاورت ماشین آلات مشغول کار هستند باید حتما لباس کاری بدون هیچ گونه پارگی داشته باشند و استفاده از زیور الات مانند آویز و ساعت و همچنین انداختن کلید در جیب اکیدا ممنوع می باشد.
• کارکنانی که محل کارشان احتمال حریق و انفجار وجود دارد استفاده از یقه ی نورگیر و زه و دسته عینک از انواع سلونوئید ساخته شده اکیدا ممنوع می باشد و همچنین هرگونه موادی که قابل اشتعال باشد.
• اگر کارکنان در انجام کارهایشان به طور مستمر نیاز داشته باشند که آستین هایشان را بالا بزنند باید حتما لباس کار آستین کوتاه تهیه نمایند.
• لباس کار کارکنانی که در محیط دارای گرد و غبار و مواد قابل اشتعال و انفجار و یا مسموم کننده کار می کنند نباید دارای جیب و یا لبه باشد چون ممکن است گرد و غبار و واد مسموم و مضر در چین و چروک و لبه های لباس باقی بماند.
• اگر محیط کارکنان دارای مواد خرنده و یا مضر باشد، باید لباس کار به گونه ای تهیه شود که آب و گاز داخل آن نفوذ نکند و جنس پارچه متناسب با ماده و یا موادی که با آن کار می کنند باشد.
• لباس کار های نسوز مخصوص محافظت در برابر آتش بایستی دارای کلاه و دستکش و کفش به صورت یک تکه و سرهمی باشد.
• لباس کار مناسب در محیط های اسیدی و رادیو اکتیو باید به صورت یکسره و بدون منفذ همراه با کلاه مخصوص، کفش و دستکش از جنس خاص و غیر قابل نفوذ باشد.
• لباس کار هایی که به صورت بارانی هستند باید کلاه سرشان از جنس پارچه ی ضد آب باشد با آستر نخی جهت استفاده در محیط های مناطق معتدل و آستری از جنس پشم جهت استفاده در مناطق سرد سیر تهیه شود.

چند قانون مهم درباره موارد ایمنی و لباس کار

در ذیل به چند سوال عمومی جهت آشنایی بیشتر با قوانین استاندارد لباس کار و لوازم ایمنی از نگاه وزارت کار اشاره می کنیم:

چه کارگاه هایی مشمول بازرسی کار در خصوص مسایل ایمنی و حفاظت فنی می باشند؟

تمامی کارگاه های مشمول قانون کار (حتی کارگاه های خانوادگی) در خصوص مباحث ایمنی و حفاظت فنی بایستی مورد بازرسی قرار گیرند.

سالانه چند دست لباس کار به کارگران مشمول قانون کار تعلق می گیرد و منظور از لباس کار چه نوع لباسی می باشد؟

به استناد ماده 61 آئین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاه ها، کارفرما موظف است در سال دو دست لباس کار مجاناً در اختیار کارگر بگذارد، لباس کار باید متناسب با نوع کار باشد و طوری تهیه شود که کارگر بتواند به راحتی وظایف خود را انجام دهد و موجب بروز حادثه نگردد.

کارمند بخش اداری کارگاه هستم آیا کارفرما مکلف به دادن لباس کار می باشد؟

به کلیه مشمولین قانون کار در هر سال دو دست لباس کار متناسب با نوع کار تعلق می گیرد.

در صورتیکه کارفرما به جای لباس کار به کارگران پول آن را پرداخت نماید آیا این رویه درست است؟

در صورتی که کارفرمایی بجهت اجرای موضوع ماده 61 آیین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاهها پول لباس کار را به کارگران پرداخت نماید، بایستی اطمینان حاصل نماید که لباس کار خریداری شده و نوع آن متناسب با کار بوده و حتماً در کارگاه مورد استفاده قرار گیرد.

نوع و نحوه تحویل وسایل حفاظت فردی به کارگران چگونه می باشد؟

باستناد ماده یک آیین نامه وسایل حفاظت فردی،مصوب شورایعالی حفاظت فنی، بمنظور انتخاب وسایل حفاظت فردی متناسب با نوع کار، کارفرما مکلف به شناسایی و ارزیابی شرایط محیط کار برای تشخیص و کنترل خطرات و همچنین باستناد ماده دو آئین نامه بایستی وسایل حفاظت فردی متناسب با نوع مخاطرات احتمالی و محیط کار را به تعداد تهیه و بصورت رایگان در اختیار کارگران قرار دهد.

کارفرمای کارگاه به جهت وجود سرو صدا در کارگاه به تعداد کارگران گوشی خریداری و تحویل می دهد آیا این رویه درست است؟

خیر، تعیین نوع گوشی و تهیه و تحویل آن بایستی بر اساس نتایج حاصل ازاندازه گیری و آنالیز میزان صدای موجود در کارگاه باشد.

در صورتی که کارگری از پوشیدن لباس کار و یا استفاده از وسایل حفاظت فردی خودداری نمود تکلیف چیست؟

کارفرما بایستی بر نحوه استفاده از وسایل حفاظت فردی نظارت نماید و در صورتی که کارگری از پوشیدن و یا استفاده از آن ها استنکاف کرد موضوع از طریق کمیته مراجع حل اختلاف قابل پی گیری می باشد.

آیا کارگران در خصوص رعایت مقررات ایمنی در کارگاه وظیفه ای به عهده دارند؟

بلی، به استناد شق دوم ماده 91 قانون کار، کارگران ملزم به استفاده و نگهداری از وسایل حفاظتی و بهداشتی و اجرای دستورالعمل های مربوطه می باشند.

کارفرمای شرکتی هستم تمام وسایل حفاظت فردی را برای کارگران تهیه نموده و به آن ها تحویل و آموزش داده ام اما آن ها رعایت نمی کنند تکلیف چیست؟

چنانچه کارفرما یا مدیران واحدهای موضوع ماده 85 قانون کار برای حفاظت فنی و بهداشت کار وسایل و امکانات لازم را در اختیار کارگر قرار داده باشند و کارگر با وجود آموزشهای لازم و تذکرات قبلی بدون توجه به دستورالعمل و مقررات موجود از آنها استفاده ننماید؛ کارفرما مسئولیتی نخواهد داشت درصورت بروز اختلاف، رای مراجع حل اختلاف نافذ خواهد بود.

تائید وسایل حفاظت فردی توسط چه مرجعی انجام می گیرد؟

کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی که بخواهند لوازم حفاظت فنی و بهداشت را وارد و یا تولید کنند باید مشخصات وسایل را حسب مورد همراه با نمونه های آن به وزارت کار و اموراجتماعی و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ارسال دارند و پس از تائید به ساخت یا وارد کردن این وسایل اقدام نمایند.

در صورتی که کارفرما نواقص ابلاغیه بازرسی کار را مرتفع ننماید نحوه برخورد چگونه است؟

متخلفان از تکالیف مقرر در قانون کار حسب مورد با توجه به شرایط و امکانات خاطی و مراتب جرم بر اساس اعلام تخلف و رای دادگاه به مجازات حبس یا جریمه نقدی و یا هر دو محکوم خواهند شد.

مسئولیت کارفرمایان در قبال عملکرد ایمنی پیمانکاران چگونه است؟

در مواردیکه کار از طریق مقاطعه انجام می یابد مقاطعه دهنده مکلف است قرارداد خود را با مقاطعه کار به نحوی منعقد نماید که در آن مقاطعه کار متعهد گردد که تمامی مقررات این قانون را در مورد کارکنان خود اعمال نماید.

در صورتی که در یک کارگاهی تعداد پیمانکاران زیاد باشد مسئولیت هماهنگی و رعایت مقررات ایمنی چگونه است؟

هرگاه کارفرما و یا پیمانکاراصلی با موافقت یکدیگر اجرای قسمت های مختلف عملیات را به پیمانکار یا پیمانکاران دیگر محول نمایند هر پیمانکار جزء در محدوده پیمان خود مسئول اجرای کلیه مقررات مرتبط بوده و کارفرما یا پیمانکار اصلی مسئول نظارت و ایجاد هماهنگی بین آن ها خواهد بود.

در خصوص آموزش موارد ایمنی در کارگاه روال کار چگونه است ؟

در این خصوص آیین نامه مرتبطی تحت عنوان «آیین نامه آموزش ایمنی کارفرمایان، کارگران و کارآموزان» تهیه و در تاریخ 3/12/88 به تصویب شورایعالی حفاظت فنی رسیده است که کارفرمایان می توانند در خصوص آموزش ایمنی با استناد به مفاد آن از طریق مراجع ذیصلاح اقدام نماید.

فردی را می خواهم به عنوان مسئول ایمنی و حفاظت فنی در کارگاهم جذب نمایم لطفاً در خصوص شرایط جذب و نحوه فعالیت مسئولین ایمنی در کارگاهی توضیح دهید؟

به استناد تبصره 1 ماده 2 آیین نامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار،مسئول حفاظت فنی (در کارگاههای بالای 25 نفر)می بایستی ترجیحا” از فارغ التحصیلان رشته ایمنی و حفاظت فنی باشد و جذب مسئولین ایمنی در کارگاه ها حتماً می بایستی با کسب اطلاعات اولیه از اداره کار محل در خصوص مدرک، سابقه کار، توانایی و میزان ساعات حضوری وی در کارگاه اقدام نماید. 

از مجموعه قوانین وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی.

 

مآخذ ویکی ساختمون، محافظت، نیک تیک و سعید شاپ.