درباره ی کلاه ایمنی بیشتر بدانیم

موارد ضروری استفاده از کلاه ایمنی

به طور کلی خطرات عمده‌ای که ناحیه سر را در محیط‌های شغلی تهدید می‌نماید شامل موارد زیر هستند:

• خطر ناشی از ضربه‌های وارده به سر در هنگام سقوط اشیاء ‌روی سر و یا برخورد با اشیاء ‌سخت از طرفین.
• خطر پاشیدن گدازه‌های مذاب مواد معدنی در فرآیندهای ریخته‌گری ذوب.
• پاشیدن مواد شیمیایی مایع.
• گیرکردن موی سر در بین بخش های متحرک ماشین آلات.
• آتش گرفتن موی سر.
• خطر تماس با خطوط انتقال برق و تجهیزات الکتریکی.
• خطر تاثیر پرتوهای گرما روی سر ناشی از تماس پرتوهای گرمایی.

بنا به دلایل مختلف، حذف کامل این خطرات شاید عملا غیرممکن باشد اما به حداقل رساندن میزان ریسک حادثه امری کاملاً ممکن و ضروری است. کلاه ایمنی برای به حداقل رساندن میزان ریسک حادثه می بایست دارای خصوصیات زیر باشد:

• میزان فشار وارده به جمجمه را از طریق تقسیم و توزیع نیرو تا حد امکان کم نماید. بنابراین کلاه ایمنی باید دارای سیستم تقسیم فشار و همچنین ضربه گیر (Shock Absorber) باشد.
• پوسته کلاه، سر را از برخورد مستقیم با اشیاء محافظت نماید. بنابراین پوسته کلاه ایمنی باید از موادی ساخته شود که در برابر تغییر شکل، شکستن و سوراخ شدن مقاومت بالایی داشته باشد.
• پوسته کلاه باید دارای شکل آیرودینامیکی باشد که پس از برخورد با اشیاء مسیر آن را به سمت دیگری منحرف نماید تا از وارد کردن فشار به یک نقطه جلوگیری شود.
• یراق آلات داخل کلاه دارای قابلیت هایی جهت تقلیل فشار وارده به سر و گردن فرد باشد.
• استفاده از آن طاقت فرسا نبوده و کاربرد آن برای کاربران راحت باشد.
• کلاه ایمنی باید در مقابل جریان برق عایق و ضدآب باشد.
• وزن کلاه ایمنی نباید بیشتر از ۴۰۰ گرم باشد.
• در مقابل رطوبت مقاوم باشد.
• دور کلاه ایمنی برای حفاظت بیشتر لبه‌دار باشد.

جنس کلاه ایمنـی چیست؟

هر کلاه ایمنی از دو بخش اصلی تشکیل می شود. یکی پوسته بیرونی (Shell) که بخش خارجی کلاه بوده و وظیفه مقاومت در برابر نیروها و ضربات خارجی را دارد و دیگری یراق داخل کلاه (Suspension) است که پوسته ی بیرونی کلاه را بدون ایجاد تماس زیاد با سر؛ روی سر نگه می دارد و نیروهای وارده را دفع می کند.

پوسته بیرونی کلاه ایمنی شامل سطح پوسته است که از مواد مختلف پلیمر PVC مانند پلی اتیلن PE و ABS یا فایبر گلاس یا آلومینوم ساخته می شود. توجه داشته باشید کلاه های ساخته شده از ABS مقاومت بالاتری نسبت به ضربه، حرارت و پاشیده شدن مواد شیمیایی دارند و از فایبر گلاس هم برای ساخت کلاه هایی که نیاز به مقاومت در برابر گدازه دارند، استفاده می کنند.

از آلومینیوم برای لبه های دور کلاه، شیارهای نصب تجهیزات ایمنی و سوراخ های نصب چانه بند استفاده می شود.

یراق داخل کلاه که لایه ی داخلی است از یونولیت ساخته شده و جلوی انتقال فشار را می گیرد. در واقع خلل و فرج یونولیت باعث جلوگیری از صدمات می شود و هم چنین مسیری برای تهویه هوا است. روی آن را برای جلوه بصری با پارچه می پوشانند. یراق شامل:

• هدگیر (می بایست از موارد نرم و انعطاف پذیر ساخته شود تا برای استفاده در مدت زمان طولانی راحت باشد)
• عرقگیر (جهت رعایت نکات بهداشتی، قابل تعویض و شستشو باشد).
• تقسیم کننده فشار (معمولا بصورت صفحه ای دایره شکل در وسط یراق است که تسمه ها را به یکدیگر ارتباط می دهد).
• تنظیم کننده ارتفاع یراق (برای موهای پرپشت و موهای کم ارتفاع، یراق می بایست تغییر کند).
• تنظیم کننده اندازه هدگیر (از آنجایی که اندازه سر افراد مختلف متفاوت است و کلاه می بایست بروی سر محکم شود باید دارای سیستم تنظیم اندازه باشد).
• ضربه گیر (معمولا بصورت قطعات فنری شکل و در قسمت اتصال یراق به بدنه قرار دارد).
• تسمه ها ( به صورت پلاستیکی یا ابریشمی می باشد و بصورت 4 بند و یا برای ایمنی بیشتر بصورت 6 بند است که بوسیله 4 نقطه اتصال و یا برای ایمنی بیشتر بوسیله 6 نقطه اتصال و یا باز هم برای ایمنی بیشتر بوسیله 8 نقطه اتصال به بدنه کلاه متصل می شود).
• فاصله اجزاء‌ تعلیق ساز با سر دارای یک معیار است که فاصله ایمن نامیده می‌شود حداقل این فاصله 3 سانتی‌متر است.

مراحل کنترل کیفی کلاه ایمنـی

از آنجا که ماهیت کاربرد کلاه های ایمنی بسیار حساس و مهم است باید از کیفیت ساخت آن اطمینان کافی پیدا شود؛ چرا که در صورت کوچکترین مشکلی در هنگام ساخت و در هنگام کار، ممکن است شاهد آسیب های جبران ناپذیر برای افراد باشیم. به همین منظور برای ساخت کلاه های ایمنی آزمون های مختلفی انجام می شود. این آزمون ها شامل موارد زیرند:

آزمون جذب ضربه:

در این آزمون یک جسم کروی 5 کیلویی از ارتفاع یک متری بر روی کلاه قرار گرفته و بر روی یک سر مصنوعی رها می‌شود. حداکثر نیروی وارده به سر نبایستی از 500 dyne تجاوز کند. این آزمون در دمای -۱۰ تا +۵۰ درجه سانتی گراد و در هوای مرطوب انجام می شود.

آزمون مقاومت در برابر نفوذ:

در این آزمون با یک میله سه کیلوگرمی که قطر آن 100 میلی‌متر است با زاویه 60 درجه ضربه‌ای به کلاه وارد می نمایند و نوک میله نبایستی کلاه را سوراخ کند.

آزمون مقاومت در برابر اشتعال:

در این آزمون کلاه برای 10 ثانیه در معرض شعله پرویان با قطر 10 میلی‌متر قرار می‌گیرد. بعد از کنار کشاندن کلاه از شعله، زمان سوختن سطح خارجی نباید بیش از 5 ثانیه ادامه یابد.

آزمون عایق بودن در برابر جریان الکتریسیته:

در این آزمون کلاه را از محلول نمک پر کرده و در یک وان حاوی محلول یاد شده قرار می‌دهند. میزان نشست الکتریکی در ولتاژ 1200 ولت و 50 هرتز اندازه‌گیری می‌شود که جریان نشستی نبایستی بیش از 2/1 میلی‌آمپر باشد.

آزمون مقاومت در برابر گدازه‌های فلزی:

این آزمایش برای کلاه هایی که در صنایع آهن و فولاد به کار می روند انجام می شود. روند آن به این شکل است که ۳۰۰ گرم فلز مذاب با درجه حرارت ۱۴۰۰ درجه را روی پوسته کلاه می ریزند و پوسته بیرونی نباید بیش از مقدار معین از بین رود.

برندهای کلاه ایمنـی

انتخاب و خرید بهترین کلاه کار امری ضروری و اجتناب ناپذیر است، برندهای معتبر کلاه ایمنی موجود در بازار از لحاظ کیفیت به ترتیب زیر هستند:

• کلاه ایمنی UVEX: ساخت آلمان
• کلاه ایمنی Canasaf: ساخت کانادا
• کلاه ایمنی NORTH: ساخت مکزیک
• کلاه ایمنی پرشین سیفتی دورف: ساخت ایران

هنگام انتخاب کلاه ایمنی باید به برگه مشخصات آن که نام کارخانه و استاندارد تاییدکننده آن آمده است، توجه کنید. حتماً تاریخ و استاندارد حک شده بر روی بدنهء کلاه را وارسی نمائید، در صورتی که کلاه بدون تاریخ تولید باشد و یا تاریخ تولید آن بصورت برچسب باشد، از درجه اعتبار ساقط است و به هیچ عنوان نباید از آن استفاده نمود.

ماخوذ از فولاد24، دلگرام و سیفتی مسیج.