کلاه ایمنی چیست

بدون شک یکی از بخش های اصلی بدن انسان که می بایست در برابر حوادث محافظت شود، ناحیه سر می‌باشد زیرا این ناحیه محل قرارگیری مغز است که مدیریت بدن را بر عهده دارد. بسیاری از اندام ها و اعضاء حیاتی انسان نظیر سیستم عصبی مرکزی از مغز هدایت می شوند و وارد شدن کوچک ‌ترین ضربه به آن ناحیه می‌تواند باعث مرگ فرد و یا جراحات و آسیب های شدید و دائمی ‌شود.

سالانه دو میلیون صدمه و آسیب به سر شامل شکستگی های جمجمه، فک و صورت در میان کارگران رخ می دهد. یعنی در هر ۲۶ ثانیه یک مورد و این به معنی حدود 10 درصد از حوادث صنعتی می باشد. براساس نتایج یک مطالعه به ازای هر حادثه برای سر به طور متوسط سه هفته اتلاف روزکاری ایجاد می‌شود. کلاه ایمنی بدین منظور ساخته شده است که بتواند اثرات سوء ناشی از ضربه‌های وارد به سر را به حداقل مقدار کاهش دهد.

کلاه های ایمنی در کارگاه های عمرانی نقش بسیار مهمی برای حفاظت و ایمنی کارکنان دارد، همچنین می‌توان به وسیله رنگ کلاه ایمنی مراتب سازمانی و سمت کارکنان را نیز مشخص کرد، گرچه قرارداد مشخصی برای رنگ کلاه ایمنی وجود ندارد اما به صورت تجربی برخی از رنگ ها را نیز بیان خواهیم کرد.

کلاه ایمنی چیست؟

کلاه ایمنی کلاه مخصوص کار است که برای محافظت کارگران از آسیب های وارد بر سر در مقابل برخورد یا اصابت جسم سنگینی با سر استفاده می‌شود. اداره ایمنی و بهداشت کار (OSHA) کارفرمایان را ملزم به تهیه آن برای تمامی کارگران و کارمندان خود کرده است.

همچنانکه کلاه رزم برای حفاظت سر سرباز در خلال نبرد است، کلاه ایمنی نیز برای محافظت از سر یک کارگر در برابر برخورد و یا سقوط آوار و سایر خطرات موجود در کارگاه هاست. استفاده از کلاه ایمنی ساده ترین روش برای حفاظت کارگران از آسیب های احتمالی است. کلاه ایمنی حتی می تواند فرد را از خطرات شوک الکتریکی و سوختگی نیز محافظت نماید.

آسیب های وارده به سر

آسیب های وارده به سر در محیط کار می تواند در موارد زیر رخ دهد.

برخورد یا سقوط اجسام بر روی سر
برخورد سر با اجسام ثابت مثل لوله ها و تیرک ها
برخورد یا تماس تصادفی سر با منابع ایجاد خطر شوک الکتریکی
گیر کردن و کشیده شدن موها توسط قطعات گردنده یا متحرک دستگاه ها

کارگران ساختمانی، نجارها، آتشنشان ها، تکنسین های برق، سیم کش ها، جوشکاران، لوله کش ها نمونه ای از شاغلانی که باید از کلاه ایمنی استفاده کنند.

ویژگی های یک کلاه ایمنی استاندارد

مقاوم در برابر نفوذ اجسام
جذب شوک ضربه وارده
مقاوم در برابرآب و قابلیت سوختن آرام
دارا بودن دستور العمل های ساده ای و روشنی که دران روش تنظیم درست و تعویض نوار دور سر و نوار معلق توضیح داده شده باشد.
به طور کلی این کلاه های ایمنی باید دارای یک پوسته خارجی محکم و یک لایه آستر جاذب ضربه باشند.
داخل کلاه باید یک تسمه یا نوار دور سر تعبیه شود، تا پوسته خارجی کلاه را در فاصله 18/ 3 _ 54/ 2 سانتی متر از سر معلق نگه دارد.
این طرح کلاه باعث جذب شوک ضربه در حین برخورد و تهویه زیر کلاه ایمنی در حین پوشیدن کلاه می شود.

انواع کلاه ایمنی

در حال حاضر انواع مختلفی از کلاه ایمنی توسط تولیدکنندگان در بازار عرضه شده است. در انتخاب کلاه ایمنی مناسب، کارفرمایان می بایست بر طبق استانداردهای تامین حفاظت، کلاه مناسبی را برای مخاطرات محیط کار آماده کنند. به طور کلی کلاه های ایمنی به سه گروه طبقه بندی می شوند:

کلاس A

کلاه های مصرفی در سرویس های خدمات عمومی، با ولتاژ برق مصرفی پایین (تا حدود ۲۲۰۰ ولت)، برای محافظت سر از خطرات حاصل از ضربه های وارد شده در مشاغلی از قبیل کار در معادن، ساختمان سازی، کارهای تولیدی، حفر تونل، کشتی سازی و چوب بری است.

کلاس B

این نوع کلاه سطح بیشتری از حفاظت در برابر خطرات الکتریکی، شوک های برقی ولتاژ بالا و سوختن را تامین می کند (تا حدود ۲۰ هزار ولت) سرو کار دارند، مانند کارگران شاغل در بخش های الکتریکی بعلاوه ی حفاظت لازم در برابر خطرات و برخورد اجسام پرتاب شده یا سقوط کرده.

کلاس C

کلاه های این نوع در که معمولاٌ از آلومینیوم ساخته شده اند، هادی جریان الکتریسیته بوده و محافظتی در مقابل ولتاژهای جریان برق به عمل نمی آورند. این کلاه ها در وزن های سبک و راحتی طراحی شده و برای محافظت از سر در مقابل ضربه و فشارهای وارده در مشاغلی از قبیل کارهای خاص ساختمانی و تولیدی، پالایشگاه ها، تصفیه خانه ها، صنایع شیمیایی و مکان هایی که امکان وارد شدن ضربه به سر از طریق برخورد با اجسام ثابت وجود دارد، کاربرد دارند.

نوع ساده ای از کلاه های ایمنی موجود در بازار، کلاه های لبه دار هستند. این کلاه ها برای محیط هایی توصیه می شوند که برای حفاظت از خراش سر یا تورم آن حین ضربه لازم می شود. این نوع کلاه برای حفاظت در برابر سقوط یا پرتاب اجسام طراحی نشده است.

مفهوم کلاه ایمنی در کارگاه های ساختمانی

رنگ سفید

این رنگ برای کارکنان سطح بالا مثل مهندسین، مدیران و سرپرستان کارگاه ها استفاده می‌شود، تقریباً در اکثر کارگاه‌های ساختمانی این رنگ‌بندی رعایت می‌شود.

رنگ زرد

کلاه ایمنی مخصوص کارگران پروژه‌های ساختمانی و عمرانی و دیگر پروژه‌های مشابه فعالیت‌های ساختمانی و صنعتی است.

رنگ قرمز

این رنگ برای نیروی آتش‌نشانی و اطفاء حریق در نظر گرفته می‌شود و معمولاً در کارگاه‌های متداول ساختمانی این نوع کلاه وجود ندارد.

رنگ سبز

این رنگ برای کارکنان خدمات فنی و مسئولین ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی و دیگر پروژه‌ها است.

رنگ آبی

این رنگ نماینده کارکنان بخش تعمیرات، تکنسین‌های برق، گروه نجاری و دیگر اپراتورهای فنی است.

رنگ قهوه ای

این رنگ برای کارکنان و کارگرانی که در محیط‌های با حرارت بالا کار می‌کنند مانند جوشکاران و کاگران ذوب آهن.

رنگ خاکستری

این رنگ برای میهمانان، بازدیدکنندگان و پیمانکاران در نظر گرفته شده است.

تعویض کلاه های ایمنی

هر کلاه ایمنی در صورت استفاده در شرایط نرمال می بایست بطور منظم هر 3 سال یکبار تعویض شود.
در صورتی که کلاه ایمنی در شرایط آب و هوایی و یا محیطی نامطلوب استفاده شود می‎بایست هر 1 سال یکبار عوض شود.
در صورتی که علائم پوسیدگی، ترک خوردگی، شکستگی و ... در کلاه مشاهده شود، می بایست تعویض گردد. در صورت اصابت یک شئ سنگین حتی اگر علائم فوق در آن مشاهده نشود می بایست تعویض شود.
در صورتیکه مدت 5 سال از تاریخ تولید درج شده بر روی کلاه گذشته باشد (مثلاً در انبار نگهداری شده باشد)؛ کلاه کنار گذاشته شود.
در صورتی که کلاه زیر نور مستقیم آفتاب استفاده شود می بایست هر ساله جایگزین شود.
در صورتی که در محیط کار، رنگ، مواد شیمیایی و یا شوینده بر روی کلاه ریخته شود می بایست کمتر از یک سال عوض شود.

لازم است کلاه های ایمنی بصورت دوره ای بازرسی شده و کلیه قسمت های داخلی و خارجی آن دقیقاً بررسی گردد. پیشنهاد می شود که این بررسی را به افراد شاغل آموزش داده تا هر چند وقت یک بار کلاه خود را بازنگری نمایند. وجود هرگونه علائم خرابی، می تواند جدی و خطرناک بوده و در این حال تعویض کلاه بسیار ضروریست.

نتیجه گیری

استفاده از کلاه های ایمنی، سر را از جراحت و صدمه دیدگی حفاظت می نماید. طبق آمار بدست آمده، دو درصد جراحات ایجاد شده در کارخانجات و محیط های صنعتی مربوط به ناحیه ی سر بوده است. اغلب این جراحت ها منجر به این می شود که فرد صدمه دیده حداقل سه هفته از کار معاف شود. برای کاهش این صدمات، کلاه ایمنی مناسبی که طبق استانداردهای لازم تهیه شده باشد از لوازم ایمنی هر کارگر است. کلاه ایمنی استاندارد بطور معمول باید در برابر نفوذ اجسام خارجی و شوک وارد بر اثر ضربه مقاوم باشد. به علاوه از گیرکردن و کشیده شدن موها جلوگیری نماید.