استانداردهای لباس كار طبق اچ.اس.ای. و برخی موارد قانونی لباس كار
لباس كار كه عمدتاً به عنوان پوشش برای محافظت از افراد در برابر حوادث
غیرمترقبه مختلفی شناخته میشود. علاوه بر نقش حفاظتی كه دارد به منظورهای دیگری
هم مورد استفاده قرار میگیرد. یكپارچگی و ایجاد نظم در محیط كار، آراستگی
كارگران و مشخص كردن افراد مجاز در محیط كار از دیگر اهداف استفاده از لباسهای
كار است.
استانداردهای لباس كار طبق اچ.اس.ای.
لباس كار به طور اصولی و بر طبق الزامات سیستم مدیریت اچ.اس.ای. (HSE) به دو صورت وجود دارد. فرم اول به صورت پیراهن–كاپشن و شلوار (دو تكه) و فرم دوم به صورت سرهمی (یك تكه) كه با نام های دیگری چون یكسره،
بیلرسوت و كاورال نیز شناخته می شود. استاندارهایی كه توسط اچ.اس.ای. در خصوص لباسهای كار تعریف شده است به طور كلی شامل سه دسته زیر
میشود:
- نشانه و علائم حك شده روی لباس
- جنس و كیفیت لباس كار
- نام سمت، نوع و رنگ لباس
نشانه های حك شده روی لباس
در خصوص نشانهها و علائم درج شده، لباس كار استفاده شده در محیطهای
كار بر اساس استاندارد اچ.اس.ای. باید موارد زیر را رعایت كرده باشد:
- آرم و نماد شركت باید مثلث متساویالاضلاع باشد و در صورت نیاز نام شركت
زیر آن قرار گیرد. - رنگ زمینه نماد باید طوری باشد كه بر اساس آن بتوان واحدهای مختلف را
از یكدیگر تشخیص داد. - اندازه این آرم مثلثی شكل باید تقریباً برابر با 7 سانتیمتر باشد.
- جنس این نشان نیز باید با كیفیت، ثابت و با رنگهای مشخص شده در پارچه
نقش ببندد. - محل نصب نماد باید در بالای جیب سمت چپ بالا تنهء لباس باشد.
جنس و كیفیت لباس كار
لباس كار از حیث جنس و كیفیت باید استانداردهای زیر، مربوط به اچ.اس.ای.
را برآورده كند:
جنس لباس كار بر اساس شرایط كار و الزامات ظاهر لباس باید از نظر مقاومت
در مقابل چروك و عدم تولید الكتریسیته ساكن از كیفیت خوبی برخوردار باشد. بدین
منظور باید پارچه به كار رفته دارای تركیب 70 درصد پنبه و 30 درصد پلیاستر بوده و
با وزنی بین 320 تا 420 گرم بر مترمكعب باشد. این تركیبات و درصد وزنی با توجه به
شرایط اقلیمی و فصول مختلف در نظر گرفته خواهد شد. در شرایطی كه احتمال تماس با
آتش و سوخته شدن وجود داشته باشد (مثلاً در اثر ریختن پلیسه و یا تحت تأثیر حرارت
زیاد باشد)؛ جنس پارچه می بایست متشكل از 60 درصد پنبه باشد. مثلاً تركیب
پارچه های لباسكارهای صنایع نفت معمولاً ۷۵ درصد پنبه
و ۲۵ درصد پلی استر است.
پنبه موجب ایجاد تهویه مناسب در لباسكار می شود ضمن اینكه در صورت بروز حادثه به
بدن كمترین آسیب را می زند و پلی استر موجب استحكام پارچه و كاهش چروك در لباسكار
می شود. تركیب پارچه های لباسكار های كاركنان فنی واحدها معمولا ۶۵ درصد پلی
استر و ۳۵ درصد ویسكوز
می باشد. این تركیب علاوه بر اینكه دارای قیمت اقتصادی می باشد از استحكام مناسبی
در برابر نفوذ چربی و گرد و غبار برخوردار است كه برای كاركنان صنایع سیمان نیز
توصیه می گردد.
به منظور اطمینان از استحكام و مقاومت لباس كار، باید از پارچه با بافت
كجراه و تراكم بالا (2 تار و یك پود) و نخ چهل دولا از نوع رینگ استفاده شود.
برای دوام بیشتر رنگ لباس كار و جلوگیری از رنگ دادن پارچه و لباس پس از
شستشو و همچنین آب رفتن پارچه، باید از رنگهای راكتیو در رنگرزی پارچه استفاده گردد.
با انتخاب پارچه مرغوب و اعلاء، به وسیله دوخت مناسب و چرخكاری دوباره
محل دوختها، یك لباس كار با كیفیت و مقاوم و مطمئن حاصل كرد.
در تهیه و دوخت لباس طبق الگوهای مناسب، باید لباس كار شكیل و خوش دوخت
بوده و در اندازه های استاندارد تهیه شود.
نام سمت و موقعیت آن، نوع و رنگ لباس
طرح و رنگ لباس كاركنان شركتها و سازمانهای مختلف از جمله مهندسان
براساس نوع و سمت در واحدهای مختلف ؛ جهت اعمال كنترل و نظارت بهتر توسط شركت
مربوطه و طبق استانداردهای اچ.اس.ای. مشخص میشود كه می توان به موارد زیر اشاره
كرد:
- مدیران، روسای شركت و پروژه، لباس سه تكه شامل كاپشن به رنگ ترجیحاً
سرمهای، شلوار به رنگ طوسی و پیراهن به رنگ طوسی روشن. - مسئول اچ.اس.ای. و كاركنان ایمنی و آتشنشانی، كاپشن سرمهای، شلوار به
رنگ سرمهای و پیراهن به رنگ سفید. - روسا، سرپرستان و نوبتكاران ارشد عملیاتی، لباس دو تكه، كاپشن و شلوار
با رنگ های طوسی. - سایر كاركنان عملیاتی، لباس كار یكسره (بیلرسوت) به رنگ طوسی.
- سرپرستان كارگاه و مهندسین خدمات فنی، لباس دو تكه كاپشن و شلوار با رنگ
زمینهء آبی، یقه، سرآستین و زیپ كاپشن به رنگ سفید. - كاركنان تداركات و انبارها، لباس كار دو تكه؛ كاپشن و شلوار با رنگ
زمینه آبی، یقه، سرآستین و زیپ كاپشن به رنگ طوسی. - كاركنان خانم كه بنا بر ضرورت در واحدهای عملیاتی مشغول به كار هستند
باید لباس كاری شامل مانتو-شلوار و مقنعه با رنگهای قید شده در این دستورالعمل با
توجه به واحد مربوطه. - كلیهء نفرات عملیاتی پیمانكار لباسكار یكسره (بیلرسوت) آبی رنگ؛ آرم و
نام شركت پیمانكار بایستی در پشت لباس كار حك شده باشد. - پرسنل ایمنی پیمانكار لباسكار یكسره آبی،ازجلیقه به رنگ قرمزكه در پشت و
روی آن عبارت ایمنی نوشته شده باشد و نیز از بازوبند ایمنی استفاده نمایند.
انواع لباس كار مهندسی
لباس كار مهندس شامل بخشهای مختلفی است كه هر یك از آنها باید مطابق
با استاندارد اچ.اس.ای. باشند. بخشهای مختلف یك لباس كار شامل موارد زیر میشود:
لباس دو تكه بالا تنه و پایینتنه (سرهمی یك تكه) كه در بالا به طور
كامل به الزامات و استانداردهای آن اشاره شد.
كلاه، در استفاده از كلاه نیز باید یك سری استاندارد لباس كار مهندسی اچ.اس.ای.
را رعایت كرد كه رنگ و اندازه مناسب از جمله مهمترین آنها است.
عینك، استفاده از عینك هم ملزم به یك سری الزامات است. عینكها باید
سالم باشند و هر سه سال یك بار تعویض گردند.
كفش، این پوشش از لباس كار مهندسی اچ.اس.ای. نیز استاندارهایی برای آن
تعریف شده است. كفش از كفی مناسب محیط برخوردار باشد، ارتفاع ساق آن مناسب باشد،
مقاومت قسمت پنجه بالا باشد و در نهایت هم راحت و اندازه باشد.
خصوصیات اساسی لباس كار
بدون شك استفاده از لباسهای كار مهندسی با كیفیت كه استانداردهای اچ.اس.ای.
HSE را برآورده كنند، یكی از مهمترین الزامات محیطهای
كار است. استانداردهای زیادی برای این لباسها در نظر گرفته شده است كه در بالا
به آنها پرداخته شد. خصوصیات اساسی و كلی كه بر طبق الزامات سیستم
مدیریت اچ.اس.ای. تنظیم شده است عبارت است از:
- لباس كار تهیه شده باید كاملا اندازه و متناسب با فرم بدن
باشد. - كسانی كه در مجاورت ماشین آلات مشغول كار هستند باید حتما
لباس كاری بدون هیچ گونه پارگی داشته باشند و استفاده از زیور الات مانند آویز و
ساعت و همچنین انداختن كلید در جیب اكیدا ممنوع می باشد. - كاركنانی كه محل كارشان احتمال حریق و انفجار وجود دارد
استفاده از یقه ی نورگیر و زه و دسته عینك از انواع سلونوئید ساخته شده اكیدا
ممنوع می باشد و همچنین هرگونه موادی كه قابل اشتعال باشد. - اگر كاركنان در انجام كارهایشان به طور مستمر نیاز داشته
باشند كه آستین هایشان را بالا بزنند باید حتما لباس كار آستین كوتاه تهیه نمایند. - لباس كار كاركنانی كه در محیط دارای گرد و غبار و مواد قابل
اشتعال و انفجار و یا مسموم كننده كار می كنند نباید دارای جیب و یا لبه باشد چون
ممكن است گرد و غبار و واد مسموم و مضر در چین و چروك و لبه های لباس باقی بماند. - اگر محیط كاركنان دارای مواد خرنده و یا مضر باشد، باید
لباس كار به گونه ای تهیه شود كه آب و گاز داخل آن نفوذ نكند و جنس پارچه متناسب
با ماده و یا موادی كه با آن كار می كنند باشد. - لباس كار های نسوز مخصوص محافظت در برابر آتش بایستی دارای
كلاه و دستكش و كفش به صورت یك تكه و سرهمی باشد. - لباس كار مناسب در محیط های اسیدی و رادیو اكتیو باید به
صورت یكسره و بدون منفذ همراه با كلاه مخصوص، كفش و دستكش از جنس خاص و غیر قابل
نفوذ باشد. - لباس كار هایی كه به صورت بارانی هستند باید كلاه سرشان از
جنس پارچه ی ضد آب باشد با آستر نخی جهت استفاده در محیط های مناطق معتدل و آستری
از جنس پشم جهت استفاده در مناطق سرد سیر تهیه شود.